Opinión :: PlayStation 1, Tombi 2 e o peso da nostalxia

Hai semanas que vendemos as nosas PlayStation 4 a unha tenda de segunda man. Eu xa non a utilizaba dende que din o salto ao PC hai uns anos e o meu primo pequeno, que quedara con ela en propiedade, decidiu seguir o mesmo camiño e necesitaba fondos para completar a operación. Levamos a videoconsola e a nosa colección de xogos triplo A e deportivos ao local comercial da empresa en Compostela e, por algo menos de 200 euros en total, despedímonos deles.

Namentres amañabamos o papelame propio da transacción, deume por pasear pola tenda, que non deixaba de ser un museo en miniatura da historia recente dos videoxogos. Xunto ás Nintendo Switch e outras consolas recentes estaban expostas para a venda algunhas máquinas de tempos pretéritos coma a Super Nintendo ou a Dreamcast, que mesmo a min me pillan xa moi lonxe.

Con tanto estímulo, a nostalxia era inevitable e acabei indo vitrina por vitrina a consultar catálogo, prezo e estado de cada un dos produtos daquela feliz etapa na que non me tiña que preocupar pola declaración da renda e outras tarefas da vida adulta. Pokémon, Spyro, Fifa, Golden Sun ou Crash Bandicoot. O resumido imaxinario da miña infancia collía nuns móbeis de dous metros de alto e cincuenta centímetros de largo. Como era de esperar, aínda ca revalorización co paso dos anos, o prezo non era moi elevado e por entre cinco e quince euros podíase mercar a maioría deles.

Ata que din cun cartucho vermello fosforescente do Pokémon Rubí que se vendía por preto de corenta euros. Un dos xogos máis populares dunha das consolas portátiles máis populares a prezo de estreas actuais? Algo tiña que estar mal. Entendo que existe moita demanda no mercado retro de certos títulos, mais a oferta debía -pensaba na miña cabeza- ser suficiente para abastecela, tendo en conta as vendas desta serie. Ademais, a día de hoxe abondan as opcións legais para acceder a este tipo de títulos mediante consolas virtuais, retrocompatibilidade ou edicións remasterizadas. Cuns prezos e unhas políticas un tanto abusivas, iso si, mais ese é outro tema.

Con todo, non podía estar máis lonxe da realidade, como puiden comprobar, xa de volta na casa, cando entrei a pescudar en foros e páxinas web de segunda man acerca destes mercados. O meu interese non era só informativo, senón que tiña tamén un certo afán lucrativo, tendo en conta que conservo -ou iso cría- a práctica totalidade dos xogos de PlayStation1, PlayStation 2, GameCube e Game Boy Advance que tiven; así como as propias consolas nun estado aceptable. Unha vez máis, os resultados sorprendéronme. O coleccionismo e a nostalxia estaban totalmente explotados e, nun mundo ata aquel entón alleo, os xogos de segunda man cobraban unha segunda vida décadas despois de seren publicados. A maioría dos títulos movíanse en prezos razoables tendo en conta que co paso do tempo son complicados de obter en bo estado, mais outros alcanzaban cifras case obscenas.

Ese era o caso dun dos meus xogos predilectos da PlayStation 1: Tombi 2. As aventuras dun mozo de pelo rosa a medio camiño entre Son Goku, Tarzán e un trapeiro calquera que, no seu segundo título, volvía ter que salvar o mundo dos “cerdiablos” —non é un termo doado de traducir. poquidemos?—, unha especie de cochos con ás e ansias por facer mal. O certo é que era un bo título de plataformas en 2,5D, coa progresión marcada polas habilidades e armas que ías desbloqueando conforme avanzaba a historia e que fomentaba volver visitar escenarios xa completados para descubrir segredos, novas recompensas e obxectos clave para continuar. O que a día de hoxe coñecemos coma metroidvania, termo non tan popularizado a finais dos anos 90. Contaba cun nivel de dificultade moderado tendo en conta o público ao que ía dirixido e lembro que tiven que medrar ata que conseguín completalo. O combate, iso si, era un dos aspectos máis frouxos do xogo; xa que a maioría dos xefes e inimigos se eliminaban saltando sobre eles para que Tombi puidera mordelos e, acto seguido, lanzalos para estampalos contra algunha superficie.

Como o seu nome indica, Tombi 2 era unha secuela que compartía co seu predecesor personaxes, escenarios e mesmo inimigos; aínda que cunha calidade gráfica moi mellorada. Non cheguei a xogar enteiro o primeiro Tombi, mais si lembro probar unha demo que viña naqueles xa extintos CD das revistas de videoxogos con varias versións de proba das estreas do momento. Ambos os dous foron xogos bastante populares na súa época e resulta estraño o difícil que é acceder aos mesmos por métodos legais hoxe en día. Durante unha época puidéronse mercar na PS Store para a PlayStation 3 e PS Vita por un módico prezo, mais só a versión americana do xogo: é dicir, en inglés e formato NTSC, a diferenza do europeo PAL. A día de hoxe, nin iso.

Todo isto tivo o seu impacto no mercado de segunda man e provocou que o seu valor se disparara, de xeito que, para cando eu comecei a documentarme sobre este tema pensando en vender algúns dos meus videoxogos vellos, as copias orixinais do Tombi 2 con caixa e manual se venderan, cada unha delas, por riba dos 300 e dos 400 euros en páxinas coma Ebay. Había un tesouro na casa dos avós e non era consciente durante todos estes anos. Nese intre comecei a sentirme mal polo que ía facer: remexer os caixóns da casa vella, atopar os xogos da miña infancia e desfacerme deles por un interese materialista. Todo pola pasta. Comecei a sentir o intanxible peso da nostalxia sobre as miñas costas.

Porén, o primeiro era atopalos e ver en que estado estaban, sabendo que moitos xa estaban raiados co uso ou romperan os embalaxes orixinais. A seguinte fin de semana pasei coma sempre pola casa dos meus avós e, logo dunha hora na que abrín decenas de caixóns e baleirei centos de caixas, din coa antiga PlayStation 1, esgallada despois de tanto tute, e co variado de xogos presuntamente violentos que meu pai gardara nun estante o suficientemente alto como para que o Javi de seis anos non dera con eles. Cómpre aclarar neste momento que a miña colección era maioritariamente pirata, xa que apenas podían mercarme un xogo ou dous orixinais cada ano. O resto, xunto co famoso “chip” para poder ler xogos piratas, fóranme facilitados por un compañeiro de traballo do meu pai. Nunca cheguei a probalos porque tardei máis en dar con ese agocho que en dar o salto á GameCube e á PlayStation 2 e esquecerme da videoconsola vella. Agardaba que nese montón de copias non orixinais houbese algún clásico coma Metal Gear Solid ou Final Fantasy VII, só polo feito de especular como terían influído en min de xogalos de rapaz, mais non foi o caso. O máis notorio foi atopar as letras Silent Hill escritas con rotulador vermello sobre un disco totalmente branco.

Os xogos orixinais, e gran parte do resto, seguían sen aparecer. Tocou subir ao faiado e, entre arañeiras e montañas de po, remover baldas e estantes ata atopar, entre unha infinidade de VHS de Disney, varias ducias de xogos e caixas rotas. Nin rastro do Tombi 2, o Crash Team Racing ou o Crash Bandicoot 3: Warped, algúns dos máis senlleiros e cotizados dos que posuía copia orixinal. Si estaban a GameCube, a Game Boy Advance e a PlayStation 2, xunto con algúns clásicos ben coidados coma o Pokémon Colosseum ou o Fifa Street 2.

Desanimado por non dar coa xoia da coroa que era ese Tombi 2 procurei o premio de consolación que era esa caixa e cartucho orixinais en azul brillante do Pokémon Zafiro, regalo de comuñón e primeiro xogo da saga que tiven en propiedade. No mercado de segunda man o seu valor estimado anda por riba dos cincuenta euros, así que, aínda que non puidera pagarme un mes de aluguer como prometía facer o Tombi, podía axudar a financiar algún que outro capricho. Mais tampouco se dignou a aparecer.

Coma unha especie de broma do destino, os xogos da miña infancia que se revalorizaran co tempo fuxían do meu alcance. Un pouco decepcionado e farto de poñer a casa patas arriba decidín pospoñer a súa procura e dediqueille un tempo a reflexionar sobre se debería ou non vendelos no caso de atopalos. É evidente que para min todos eses discos e cartuchos teñen un valor sentimental polo transcendentes que foron na miña infancia, mais négolle esa importancia ao obxecto físico. Do mesmo xeito que me fai sentir ruín atreverme a desprenderme deles por unha cantidade pouco menos que simbólica, penso que nunca me preocupei por eles en todos estes anos e quedaron abandonados nun caixón, aínda co que significaban.

Non lles din valor ata que souben que o tiñan. De todos xeitos, a súa importancia non pasa por adornar estantes, senón pola época que para min evocan. Son para min fragmentos de memoria disociados de calquera forma material. Celebro que haxa quen si os valore coma obxectos. Eu mesmo conservo centos de entradas a concertos e partidos de fútbol e ás veces sorpréndome ao comprobar que non lembro todos os eventos nos que estiven. Mais no caso destes videoxogos, vexo hipócrita pola miña parte preocuparme agora por eles despois de case dúas décadas de ostracismo. Se hai alguén disposto a pagar e a coidar do seu verdadeiro valor, penso que é xusto ofrecerllos e máis se as dúas partes saímos beneficiadas. Iso si, aínda que a decisión estea tomada, primeiro teñen que aparecer.